Περί άγχους…

Ας ξεκινήσουμε με το ΑΓΧΟΣ που, με ακριβέστερη ορολογία, θα το χαρακτηρίζαμε σαν ΑΓΩΝΙΩΔΗ ΤΑΡΑΧΗ και που, πολύ συχνά, μετατρέπεται σε ΠΑΝΙΚΟ.

Πολύ συνοπτικά, σε κατάσταση άγχους κυριαρχούμαστε από δυσκολίες που φαντάζουν ανυπέρβλητες και κατακλυζόμαστε από σκέψεις για θέματα τα οποία φαίνεται ότι δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε και νιώθουμε τρομοκρατημένοι. Σε μια τέτοια κατάσταση χάνεται τελείως η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, νιώθουμε ανήμποροι να χειριστούμε τα  πράγματα, ακυρώνεται η οργανωτική ικανότητα της σκέψης και περιστρεφόμαστε εντελώς αναποτελεσματικοί σε ένα φαύλο κύκλο ανεξέλεγκτης ανησυχίας, φόβου επερχόμενων δεινών, νιώθοντας εντελώς αβοήθητοι και απελπισμένοι. Τα βασανιστικά και αγωνιώδη συναισθήματα συνοδεύονται αναπόφευκτα και από σωματικές αντιδράσεις, διαφορετικές για τον καθένα, που επιδεινώνουν ακόμα περισσότερο την ανυπόφορη αυτή κατάσταση, από την οποία επιθυμούμε να απαλλαγούμε με κάθε τρόπο.

Το πρώτο που έρχεται στο θολωμένο μας μυαλό είναι να συναντήσουμε κάποιον φίλο και να μοιραστούμε το άγχος μας, αποκομίζοντας μια προσωρινή ανακούφιση, εξαιτίας της  «προφορικής εκτόνωσης» (μοιρασμένο πρόβλημα = μισό πρόβλημα) και μαζί,  μερικές άχρηστες συμβουλές είτε γιατί δεν είμαστε σε θέση να τις αξιοποιήσουμε λόγω της εσωτερικής μας ταραχής είτε γιατί είναι πραγματικά άχρηστες. Αμέσως μετά, αφού το πρώτο εγχείρημα σπάνια έχει το αποτέλεσμα που θα ελπίζαμε, αποφασίζουμε να επισκεφθούμε ένα φαρμακείο και, αν έχουμε κάποιο φαρμακοποιό που γνωρίζουμε προσωπικά και εμπιστευόμαστε τις γνώσεις του, ακόμα καλύτερα, για να μας προμηθεύσει με κάποιο αγχολυτικό, κατάλληλο για τη δική μας συγκεκριμένη περίπτωση. Θεμιτό και απαραίτητο στο αποκορύφωμα μιας τέτοιας κρίσης. Ευτυχώς ζούμε στον 21^ο αιώνα και η φαρμακευτική έρευνα μας έχει εξοπλίσει επαρκώς για τις εσωτερικές αυτές μάχες, στις οποίες κατορθώνουμε με σχετική ευκολία να αποδυναμώσουμε τη μαχητική ικανότητα του εσωτερικού εχθρού. Το αγχολυτικό, λοιπόν, κάνει τη δουλειά του κι εμείς επανερχόμαστε σε μια φυσιολογική κατάσταση, που μας επιτρέπει να συνεχίσουμε πιο φυσιολογικά τη ζωή μας. Ο εσωτερικός αυτός εχθρός, όμως, τις περισσότερες φορές είναι τόσο καλά καμουφλαρισμένος, που δεν μπορούμε να τον αναγνωρίσουμε, ώστε να τον εξοντώσουμε ολοκληρωτικά. Προκύπτει, λοιπόν, κάτι  ξανά, και ξαναζούμε το θρίλερ από την αρχή. Έχουμε τα αγχολυτικά που περίσσεψαν από την προηγούμενη φορά στο συρτάρι ή μπορεί και όχι. Αλλά, ούτως ή άλλως, αυτός δεν είναι ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης του άγχους, όταν ξανασυναντηθούμε μαζί του;

Ναι, αλλά και όχι. Ναι, γιατί πρέπει να ανακουφιστούμε άμεσα, ώστε να μπορέσουμε να ασχοληθούμε με τις αιτίες που κρύβονται πίσω από το άγχος, ώστε να μειώσουμε την ένταση με την οποία εκδηλώνεται, τη συχνότητα της εμφάνισής του και εν τέλει, αυτό που είναι και το ευκταίο, την οριστική του εξάλειψη.

Εντάξει, ας δεχτούμε ότι αυτό το τελευταίο αποτελεί ουτοπία (αν και υπάρχουν αντίθετες απόψεις με πειστική τεκμηρίωση). Δεν αξίζει, όμως, τον κόπο να κάνουμε κάποιες προσπάθειες, μήπως και κατορθώσουμε τα δύο προηγούμενα, δεδομένου ότι το διαρκές και χρόνιο άγχος είναι γνωστό τοις πάσι ότι προκαλεί μόνιμες και μη αναστρέψιμες οργανικές βλάβες, πολύ συχνά μοιραίες;

Δεν προσφέρεται ο συγκεκριμένος χώρος για εκτενή και σε βάθος ανάπτυξη ενός τόσο μεγάλου θέματος. Μερικές επισημάνσεις, όμως, ίσως φανούν χρήσιμες σε όποιον επιθυμεί στ΄αλήθεια μια αναζήτηση των πραγματικών αιτιών του άγχους και δεν βολεύεται επιρρίπτοντας τις αιτίες αυτές σε εξωτερικές συνθήκες και γεγονότα και συμπεριφορές άλλων, έξω από τους ίδιους.

Το άγχος υποκρύπτει ανασφάλεια και φόβους σχετικά με το χρήμα, το σπίτι, την οικογένεια, την εργασία ή μια λανθασμένη σχέση με τη μητέρα που δεν έχει επιλυθεί ακόμη και λειτουργεί σαν φίλτρο, μέσα από το οποίο διαμορφώνονται απόψεις που περικλείουν φόβο. Κάποια ταραγμένη συναισθηματικά κατάσταση, που βιώθηκε σε παιδική ηλικία, με διάχυτο αίσθημα ανασφάλειας και έλλειψη σταθερότητας διαμορφώνει το πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα λειτουργήσει ο ενήλικας που δεν θα μπορέσει να συσχετίσει αυτό που συμβαίνει στο παρόν με ό,τι συνέβη τότε. Μια δυσάρεστη αλλαγή ζωής στην οικογένεια ενός μικρού παιδιού, όπως ένας θάνατος, μια υποχρεωτική μετακόμιση ή ένα διαζύγιο, είναι οι αιτίες  για το άγχος που θα του προκαλείται σαν ενήλικας, κάθε φορά που θα καθίσταται αναγκαία κάποια αλλαγή στη ζωή του, ακόμα κι αν πρόκειται για κάτι αντικειμενικά καλό, όπως ένας γάμος.

Το πρώτο λοιπόν που έχουμε να κάνουμε, πριν βρεθούμε αντιμέτωποι με μια αγχωτική κατάσταση, είναι να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας εκείνες τις φορές που νιώσαμε εξαντλημένοι από άγχος και αγωνία και, με την ασφάλεια της απόστασης από εκείνο το γεγονός, να εξετάσουμε τα δεδομένα, να αναλύσουμε, να θυμηθούμε, να συσχετίσουμε, να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε. Συχνά, οι αιτίες του άγχους μας είναι τόσο προφανείς, που αναρωτιόμαστε και οι ίδιοι πώς δεν το βλέπαμε τόσο καιρό. Άλλες φορές μοιάζει αδύνατο να ανακαλύψουμε το παραμικρό. Και πάνω που τα παρατάμε, η κατανόηση προκύπτει σε μια στιγμή, λες και η πρόθεσή μας να αποκαλυφθεί ο κρυμμένος δράκος, έδωσε το πράσινο φως σε μια αυτόνομη, εσωτερική ευφυία να κάνει τη δουλειά μόνη της. Δεκαπέντε με είκοσι λεπτά αυτοσυγκέντρωσης, επικεντρωμένοι σε ένα συγκεκριμένο θέμα, μερικές φορές, βγάζουν στην επιφάνεια  τέτοιες πληροφορίες, που προξενούν κατάπληξη. Σαν να υπάρχει μέσα μας ένας δεύτερος εαυτός, παραπάνω από πρόθυμος να συνεργαστεί με το συνειδητό μας εαυτό, προκειμένου να απαλλαγεί από βαρίδια και να ξαλαφρώσει.

Είναι μια ενδιαφέρουσα, ευχάριστη μα, πάνω απ΄ όλα, χρήσιμη διαδικασία. Την οφείλουμε στον εαυτό μας, αν υποθέσουμε ότι τον νοιαζόμαστε πραγματικά και τον αγαπάμε. Σε τελική ανάλυση, έχει να κάνει με το «γνώθι σαυτόν». Τι λόγο έχουμε να μην το επιχειρήσουμε;

Τα ξαναλέμε σύντομα.

Αναστασία Χαδιά

Φαρμακοποιός, απόφοιτος Φαρμακευτικής Σχολής ΑΠΘ.
Υπεύθυνη για το ενημερωτικό blog του pharmahome.gr